آمپول روگام چیست؟
آمپول روگام محلولی از آنتی بادی هایی است که از اهداکنندگان پلاسما جمع آوری میشود. اگر گروه خونی مادر منفی باشد، پزشک آمپول روگام یا آنتی D تجویز می کند. در دوران بارداری به طور طبیعی مقدار کمی از خون جنین به جریان خون مادر وارد میشود. اگر گروه خونی جنین مثبت باشد و وارد خون گروه منفی مادر شود، نوعی عدم تطابق خون ایجاد خواهد شد که به آن ناسازگاری خونی مادر و جنین یا ناسازگاری Rh می گویند.
سیستم ایمنی بدن مادر گلبول های قرمز جنین را به عنوان عامل خارجی شناسایی کرده و برای حذف آن نوعی آنتی بادی تولید میکند. اگر آمپول روگام به موقع به مادر باردار تزریق شود، مانع از واکنش سیستم ایمنی بدن او در مقابل خون جنین خواهد شد.
مخلوط شدن خون جنین و مادر چه مشکلاتی را برای مادر و جنین ایجاد میکند ؟
یکی از مواقعی که امکان ورود خون جنین به مادر هست در هنگام زایمان و خروج جفت می باشد. در طی زایمان نوزاد، مقدار اندکی از خون نوزاد از طریق جفت وارد جریان خون مادر میشود و در نتیجه بدن مادر نسبت به خون Rh مثبت جنین واکنش نشان می دهد و شروع به تولید پادتنهایی بر ضد Rh مثبت خون جنین می کند. این پادتنها پس از زایمان تولید میشوند.
بنابراین بچه اول اصولا دچار مشکلی نمیشود ولی این پادتن ها در بدن مادر باقی می ماند و در بارداری های بعدی این پادتنهای موجود در خون مادر با عبور از جفت گلبولهای قرمز جنین را تخریب می کنند. و باعث کم خونی نوزاد می شود کمخونی ناشی از این پدیده ممکن است آنقدر شدید باشد که باعث مرگ و سقط جنین گردد. اگر جنین زنده بماند، پادتنها میتوانند در طی روند زایمان به بدن نوزاد انتقال یافته و باعث ایجاد یرقان (زردی) در نوزاد شود.
نحوه عملکرد آمپول روگام
همان گونه که گفته شد، آمپول روگام تقریبا مانند یک واکسن عمل میکند. واکسن یک دوز اندک از ویروس ضعیفی است که موجب بیماری میشود. تزریق واکسن بدن را قادر میسازد تا به طور موثر برای مبارزه با ویروسها اقدام کند و از ابتلا به آن بیماری جدی در آینده جلوگیری میکند. آمپول روگام دارای آنتی بادی برای خون Rh مثبت است، اما به اندازهای نیست که به جریان خون جنین آسیب بزند.
بدن مادر این آنتی بادیها را تشخیص میدهد و همان گونه که سیستم ایمنی بدن در برابر گلبولهای قرمز Rh مثبت خارجی واکنش نشان میدهد، با این آنتی بادیها برخورد میکند. به همین دلیل سیستم ایمنی بدن مادر هرگز به خون جنین حساسیت نشان نداده و نسبت به آن واکنش نشان نمیدهد.
شاید دوست داشته باشین:
آمپول ضد بارداری سیکلوفم چیست + عوارض آن
آیا در صورت سقط باید آمپول روگام تزریق شود؟
چنانچه سقط جنین در کمتر از ۱۳ هفتگی حاملگی صورت گیرد یک دوز کوچک روگام که حاوی ۵۰ میکرو گرم است کافی بوده و چنانچه سقط در بیش از ۱۳ هفتگی حاملگی صورت گیرد باید یک دوز کامل که همان آمپول ۳۰۰ میکروگرم می باشد تزریق شود. (اگر خونریزی شدید در این مواقع وجود داشته باشد یک دوز ۳۰۰ میکروگرمی کافی نیست و از دوز بیشتر باید استفاده شود )
به صورت یک قانون کلی می توان بگوییم :هرگاه در مورد تجویز با عدم تجویز آمپول روگام شک داشته باشیم باید آن را تجویز کنیم آمپول روگام حتی اگر مورد نیاز نباشد در صورت تزریق مشکلی ایجاد نمی کند اما در صورت ضرورت اگر تجویز نشود ممکن است عواقب شدیدی به دنبال داشته باشد .
تشخیص اینکه که چه موقع باید تزریق آمپول روگام برای مادر انجام شود، برعهده پزشک است، از آنجا که عامل Rh خون جنین از هفته هشتم بارداری بر روی گلبول های قرمز او پدیدار می شوند، پزشک در سقط های خود بخودی یا القایی بعد از هفته ۱۳ بارداری یا پس از آن یک دوز کامل به اندازه ۳۰۰ میکروگرم روگام تجویز خواهد کرد. در سقط خود به خودی یا القایی قبل از هفته ۱۲ یک دوز کوچک به اندازه ۵۰ میکروگرم روگام کافی است.
مشکلات تزریق نکردن آمپول روگام بعد از سقط جنین
سوال کاربران: من ۲۴ سالمه. قدم ۱۶۷ سانتیمتر و وزنم ۴۷ کیلوگرم است. دو سال پیش یه سقط داشتم تو دو ماهگی و عمدی بود. الان دوباره باردار هستم تو اوایل هفته هشتم هستم و دکترم بهم گفته چون یه سقط داشتم بهتره گروه خونی من و شوهرم یکی باشه مثلا دو تامون مثبت یا دو تامون منفی باشیم. آزمایش دادم گروه خونی من AB منفی و گروه خونی شوهرم o+ هستش. خیلی نگرانم، به نظر شما برای جنین اینجور گروه خونی خطرناکه؟ دکترم گفتش که باید تو هفت ماهگی آمپول بزنم میخواستم راهنماییم کنید، ممنون.
مینا فرخی (کارشناس ارشد مامایی):
سلام، شما می بایست در سقط قبلی خود این آمپول را که روگام نام دارد تزریق می کردید. تنها مشکل وقتیست که مادر گروه خونی منفی و پدر گروه خونی مثبت دارد (مانند شما) در این حالت اگر گروه خونی جنین مثبت گردد بدن مادر آن را به عنوان یک عضو بیگانه شناسایی کرده و ممکن است منجر به ایجاد مشکلاتی از خفیف تا شدید در جنین گردد. نگران نباشید این مشکلات قابل پیشگیری هستند. از پزشک تان بخواهید تا برای تان درخواست آزمون کومبس دهد. اگر نتیجه کومبس منفی بود که بسیار عالیست.
در این صورت تزریق روگام یک نوبت در هفت ماهگی و سپس یک نوبت پس از زایمان کفایت کرده و مانع از بروز مشکل می شود. هیچ مسئله ای هم پیش نخواهد آمد. کار زمانی مشکل می شود که نتیجه کومبس مثبت باشد، در این حالت باید به پریناتولوژیست که تبحر بیشتری در کنترل و نظارت بر این گونه بارداری ها دارد مراجعه نمایید. در این حالت نظارت های دقیق مثل انواع سونوگرافی ها و بسته به تشخیص پزشک انجام آمنیوسنتز الزامیست.
اگر آمپول روگام تزریق نکنیم چه می شود؟
میزان عوارضی که براثر عدم تزریق آمپول روگام برای جنین ایجاد میشود، براساس میزان آنتیبادی تعیین میشود که وارد بدن جنین میشود. اگر این میزان بالا باشد کمخونی شدید برای جنین رخ میدهد که جنین دچار عارضههای متعددی مثل نارسایی قلبی، نارسایی کبد، ورم شدید کلیه قسمتهای بدن، آسیت (تجمع مایع در شکم) میشود و حتی همانطور که قبلا گفته شد امکان مرگ داخل رحمی نیز وجود دارد. البته این را هم بگوییم که حتی اگر آمپول روگام را تزریق نکرده باشید و جنین دچار کمخونی شده باشد باز هم با تزریق خون به جنین میتوانید عوارض را تا حد زیادی جبران کنید. تشخیص بهموقع و درمان مناسب در ۹۰ درصد موارد میتواند از عوارض جلوگیری کرده و باعث میشود نوزاد سالم به دنیا بیاید.
عوارض جانبی آمپول روگام
- سردرد
- تب
- دردهای عضلانی
- تهوع و استفراغ
- خستگی
- احساس سرگیجه
- احساس درد یا حساسیت در محل تزریق
- خوابآلودگی
- کوفتگی